for

for, fātus, 1, v. defect. (the forms in use are fatur, fantur, fabor, fabitur; part. perf. fatus; perf. fatus sum or eram; imper. fare, poet.; inf. fari; and parag. farier, Verg. A. 11, 242; gerund. fandi, fando; sup. fatu; part. praes. fans, fantis, fantem; for praes. faris, v. Diom. p. 375;

fantur,

Varr. L. L. 6, 7, § 52; Paul. Diac. p. 88, 11; imperf. subj. farer, August. Conf. 1, 8), n. and a. [Sanscr. bhā-mi, appear; bhās, shine; bhāsh, speak; Gr. pha-, phainô, and phêmi; Lat. fama, fas, fax, facies, favilla, etc.; cf.: facetus, focus, v. Curt. Gr. Etym. p. 297 sq.; Corss. Ausspr. 1, 420 sqq.], to speak, say (mostly poet.; cf.:

quaedam vetera etiam necessario interim sumuntur, ut fari,

Quint. 8, 3, 27; syn.: loquor, dico, perhibeo; inquam. aio).

I.

In gen.

A.

Neutr.: fatur is, qui primum homo significabilem ore mittit vocem. Ab eo ante quam id faciant, pueri dicuntur infantes;

cum id faciant, jam fari,

Varr. L. L. 6, § 52 Müll.; cf.:

filius Croesi, cum jam per aetatem fari posset, infans erat,

Gell. 5, 9, 1:

non enim eram infans, qui non farer,

Aug. Conf. 1, 8:

nescios fari pueros,

Hor. C. 4, 6, 18:

cum primum fari coepisset,

Suet. Aug. 94:

tum ad eos is deus, qui omnia genuit, fatur: haec vos, etc.,

Cic. Univ. 11; Val. Fl. 3, 616:

Venulus dicto parens ita farier infit,

Verg. A. 11, 242:

praetor qui tum fatus est, si, etc.,

Varr. L. L. 6, § 30 Müll.:

sic fatus validis ingentem viribus hastam contorsit,

Verg. A. 2, 50:

meum ingenium fans atque infans tu nondum edidicisti,

Plaut. Pers. 2, 1, 7:

coram data copia fandi,

Verg. A. 1, 520: fandi doctissima Cymodocea, id. ib. 10, 225:

quae mollissima fandi Tempora,

id. ib. 4, 293:

quid fando tua tela manusque Demoror?

Stat. Th. 1, 655:

his fando si nuntius exstitit oris,

Val. Fl. 4, 170.—Fando, for famā, rumore, report, hearsay:

neque fando umquam accepit quisquam, etc.,

by report, by hearsay, Plaut. Am. 2, 1, 41; cf.:

ne fando quidem auditum est, crocodilum aut ibim violatum ab Aegyptio,

Cic. N. D. 1, 29, 82; Verg. A. 2, 81; Ov. M. 15, 497, Sil. 10, 484:

haud mollia fatu,

Verg. A. 12, 25:

lapis fatu dignissimus,

Sol. 3: famino, dicito, Paul. ex Fest. p. 87, 10 (cf. praefor and fruor init. ).—

B.

Act.

(α).

With acc.:

(animus) dementit deliraque fatur,

Lucr. 3, 464:

qui sapere et fari possit, quae sentiat,

Hor. Ep. 1, 4, 9: fabitur hoc aliquis, Cic. Poët. ap. Gell. 15, 6, 3:

vix ea fatus eram,

Verg. A. 2, 323:

dehinc talia fatur,

id. ib. 1, 256:

cui talia fanti,

id. ib. 6, 46; cf.:

haec fantem,

Prop. 3, 7 (4, 6), 65:

quis talia fando temperet a lacrimis?

Verg. A. 2, 6.—

(β).

With interrog. clauses:

fare age, quid venias,

Verg. A. 6, 389; cf.:

sed te qui vivum casus, age fare vicissim Attulerint,

id. ib. 6, 531:

fare, an patriam spes ulla videndi,

Val. Fl. 5, 552.—

II.

In partic.

A.

To utter in prophecy, to foretell, predict: Venus quem fata docet fari, divinum pectus habere, Enn. ap. Prob. Verg. E. 6, 31 (Ann. v. 19 ed. Vahl.); cf.: fatis fandis, id. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 80 ib.):

fabor enim, quando haec te cura remordet, Longius et volvens fatorum arcana movebo,

Verg. A. 1, 261. Cf. also in the foll.—

B.

To sing in verse, to celebrate:

Tarpeium nemus et Tarpeiae turpe sepulcrum Fabor,

Prop. 4 (5), 4, 2.

► In pass.

signif.: Fasti dies sunt, in quibus jus fatur, Suet. ap. Prisc. p. 793 P.— Hence, fandus, a, um, P. a., that may be spoken or uttered, right (opp. to nefandus, wrong):

omnia fanda, nefanda malo permixta furore,

Cat. 64, 406:

respersae fando nefandoque sanguine arae, i. e. with blood both of sacrifice and of murder,

Liv. 10, 41, 3; cf.:

at sperate deos memores fandi atque nefandi,

Verg. A. 1, 543:

non fanda timemus,

Luc. 1, 634:

inexpleto non fanda piacula busto,

id. 2, 176.